Improwizuj Pozytywnie: 24 Złote Zasady Dela Close’a

Bardzo często w kontekście improwizacji scenicznej pisze się i mówi o tym, czego nie należy robić. Skupiamy się na zasadach „negatywnych”, np.: „nie blokuj”, „nie obniżaj stawki”, „nie wymiękaj”. Jest to oczywiście zrozumiałe – na początku nauki najłatwiej jest wyeliminować to, co aktywnie zatrzymuje akcję.

Jednocześnie istnieje cały szereg zasad „pozytywnych” – reguł, które proaktywnie sprawiają, że improwizacja na scenie staje się bardziej dynamiczna, wciągająca i interesująca.

Dlatego dzisiaj przedstawiam 24 pozytywne zasady improwizacji, wzięte prosto od legendarnego Dela Close’a – nauczyciela, który ukształtował czołowych amerykańskich komików i improwizatorów (jak Bill Murray, Tina Fey, Amy Poehler czy Chris Farley).

24 Pozytywne Zasady Impro

1. TAK, I…

To fundamentalna zasada improwizacji. „Nie” jest słowem, które wywołuje zatrzymanie akcji w scenie. Czasem daje chwilową satysfakcję aktorowi, ale zabiera zabawę publiczności. „TAK” oznacza akceptację aktualnej rzeczywistości. „I…” oznacza dodanie nowej informacji i nadanie scenie kierunku.

2. ROZWIJAJ AKCJĘ

Przykład: A) Chodź, dorwijmy tych gości! B) Nie, poczekajmy… (ŹLE)

Zamiast tego: A) Chodź, dorwijmy tych gości! B) Racja! Pójdę naokoło i zagrodzę im drogę ucieczki! (DOBRZE)

To jest „Tak, i…” w praktyce. Akceptacja i rozwój.

3. SKONCENTRUJ SIĘ NA RELACJACH

Ludzie i relacje między nimi są ciekawsi niż miejsca i przedmioty. Konflikt to tylko mała część relacji. Prawdziwa akcja i wydarzenia w scenie są rezultatem interakcji międzyludzkich.

4. PODEJMUJ AKTYWNE WYBORY

Gdy masz w scenie dwa różne wybory, które mogą posunąć akcję do przodu, wybierz ten, który jest bardziej fizyczny, bardziej zaangażuje pozostałych improwizatorów lub wymaga największego wysiłku.

„Akcja zaczyna się w momencie przerwania rutyny.” – Keith Johnstone

5. PODĄŻAJ ZA STRACHEM I WYKORZYSTAJ GO

Chodzi o strach sceniczny. Użyj jego energii, aby podnieść stawkę swojego występu. O wiele bardziej interesujące jest obserwowanie bohatera, który stawia czoła swoim obawom, niż takiego, który zaprzecza, że się boi.

6. WSPIERAJ KOLEGÓW I KOLEŻANKI ZE SCENY

Sprawiaj, aby inni improwizatorzy wyglądali dobrze. Nieważne, jak głupi wydaje się ich wybór. Postawa „To świetny pomysł, pozwól, że ci pomogę” sprawia, że druga osoba wygląda dobrze, a przez to ty również wyglądasz dobrze.

7. IDŹ ZA SWOIM PIERWSZYM SKOJARZENIEM

To najbardziej autentyczna oferta. Wahanie, cenzurowanie i analizowanie zabija spontaniczność i spowalnia akcję w scenie.

8. ZASADA TRÓJEK

Wszystko, co jest ważne w scenie (gest, fraza, przedmiot), powinno zostać wspomniane lub pokazane dokładnie trzy razy. Pierwsze pojawienie się to sugestia (zauważenie oferty). Drugie to potwierdzenie (wiemy, że to ważne). Trzecie to fakt(ustabilizowanie i wykorzystanie oferty, często w nowym kontekście).

9. BĄDŹ SPECYFICZNY I PRECYZYJNY

„Sprawdź tam!” – ŹLE „Sprawdź na kanapie, pod tą niebieską poduszką w paski!” – DOBRZE

Zamiast: „Hej, koleżanko, podaj mi to”, powiedz: „Aniu, podaj mi ten czerwony segregator z górnej półki”.

10. DOSTRZEGAJ, SŁYSZ I UŻYWAJ WSZYSTKIEGO

Coś, o czym wielu improwizatorów (w tym ja) często zapomina. Wszystko, co jest wypowiedziane lub pojawia się na scenie, jest dostrzegane przez publiczność. Kiedy improwizatorzy coś ignorują, publiczność to widzi i czuje się oszukana.

11. ZACZYNAJ W ŚRODKU AKCJI (IN MEDIAS RES)

To również jest aktywny wybór (punkt 4). Rób na scenie coś ważnego, zamiast wchodzić i zastanawiać się, co robić. Lepiej zacząć od mycia okien na 80. piętrze, niż od „Cześć, co słychać?”.

12. SKONCENTRUJ SIĘ NA DETALACH

Detale przedmiotów, twarzy, gestów są bardziej interesujące niż ogólniki. „Uwielbiam twój kapelusz” będzie mniej interesujące niż „Uwielbiam ten mały, brązowy frędzel przy twoim kowbojskim kapeluszu”.

13. NAZYWAJ OCZYWISTOŚCI (SŁOŃ W POKOJU)

Jeżeli wskażesz na scenie oczywisty fakt, którego nikt inny nie śmie nazwać (np. „Panie prezesie, jesteśmy w pokoju od godziny i nikt nie wspomniał, że ma pan na głowie hełm strażacki”), publiczność to nagrodzi.

14. BĄDŹ GOTÓW SIĘ ZBŁAŹNIĆ

„Jeżeli nie jesteś gotowy, aby się zbłaźnić w trakcie występu, to nigdy nie osiągniesz mistrzostwa jako improwizator.” – Del Close

15. NIE WYMYŚLAJ, PAMIĘTAJ

Dużo łatwiej jest „pamiętać” sytuację, niż wymyślać ją na poczekaniu. Rzeczywistość jest zawsze dziwniejsza niż fikcja. Zamiast zastanawiać się „co by tu zrobić?”, przypomnij sobie, co ostatnio przeżyłeś i wykorzystaj prawdziwe emocje i wspomnienia.

16. POZWÓL IDEOM FORMOWAĆ SIĘ WRAZ Z ROZWOJEM SCENY

Nie wchodź do sceny improwizowanej z całym, gotowym scenariuszem w głowie. Daj czas, aby zaistniały nowe pomysły. Nie panikuj, gdy sprawy nie idą po Twojej myśli.

17. NAUCZ SIĘ ROZWIJAĆ WZORZEC

Bądź w gotowości, aby rozpoznać i rozwinąć wzorzec (pattern) powstały w trakcie konwersacji lub akcji. To fundament „Gry w Scenie” (patrz punkt 19).

18. CISZA TWORZY NAPIĘCIE

Improwizacja na scenie to nie improwizacja w radiu. Nie musicie przegadywać scenek. Akcja i cisza mówią o wiele głośniej. Daj publiczności czas, aby zbudowała własne oczekiwania.

19. GRAJ W GRĘ W TRAKCIE SCENY

Gra (The GAME) to wzorzec zachowania, który, gdy zostanie odkryty, jest powtarzany z coraz większą intensywnością. Pozwala postaciom stać się bardziej naturalnymi i rozwijać ich charakter. Publiczność uwielbia być wciągana w Grę.

20. BIERZ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SWOJE AKCJE

Jeśli to był twój pomysł lub twoja pomyłka, bądź za to odpowiedzialny. Nie staraj się obwiniać innych. Nie proponuj czegoś, z czego później się wycofasz.

21. NIE WIESZ JAK ZAKOŃCZYĆ? ZATOCZ KOŁO.

Kiedy scena wraca do punktu wyjścia (postać powtarza gest lub frazę z początku), cykl jest kompletny. Publiczność rozpozna to nawiązanie i uzna takie zakończenie za satysfakcjonujące.

22. TRZYMAJ COŚ W UKRYCIU

„To szczera prawda… i to naprawdę wszystko, co o nim wiem, poruczniku”. Pozwól publiczności myśleć, że wiesz więcej, niż mówisz. To buduje głębię postaci i zaciekawienie.

23. EDYTUJ PRZED PUNKTEM KULMINACYJNYM

Jest to powiązane z trzymaniem czegoś w ukryciu. Edycja (zakończenie) sceny tuż przed punktem kulminacyjnym podtrzymuje zainteresowanie i pozostawia publiczność z niedosytem (w pozytywnym sensie). Przeciąganie sceny prowadzi do spadku energii.

24. ZAWSZE JESTEŚ NA SCENIE

Nawet jeśli nie grasz aktualnie w konkretnej scenie, ale stoisz z boku, bądź w gotowości. Bądź częścią tła, wspieraj scenę dźwiękiem, albo bądź gotów wejść, gdy tylko będziesz potrzebny. Jesteś częścią występu przez cały czas.

Traktuj te zasady jak drogowskazy, a nie jak kajdanki. Wybierz jedną lub dwie i skup się na nich na następnej próbie lub występie. Powodzenia!